Els Graus – Poppenspeelster van de Rattentoren

Els Graus was een bevlogen poppenspeelster die een blijvende stempel heeft gedrukt op het culturele leven van Roermond. Haar liefde voor het poppenspel, gecombineerd met een groot organisatorisch talent en een sterke verbondenheid met de stadsgeschiedenis, maakte haar tot een unieke culturele vrouw.

© Huub Graus

Haar avontuur begon bescheiden in de kelder van haar woning aan de Swalmerstraat, waar zij Poppentheater De Klaproos oprichtte. De voorstellingen en verjaardagsfeestjes waren zo populair dat de ruimte al snel te klein werd. Juist in die periode werd de Rattentoren gerenoveerd door aannemer Louis Scheepers en zocht de gemeente naar een passende nieuwe bestemming voor dit historische gebouw. Met steun van de toenmalige wethouder van Cultuur vonden Els Graus en de Rattentoren elkaar. Els kreeg een uniek theater, en de Rattentoren een culturele invulling die perfect aansloot bij zijn karakter.

Met de verhuizing in 1987 kreeg Poppentheater De Klaproos niet alleen een vast onderkomen in de Rattentoren, maar ook de beschikking over het pandhof. Dit bood nieuwe mogelijkheden. Naast haar eigen voorstellingen nodigde Els collega-poppenspelers uit binnen- en buitenland uit om buitenvoorstellingen te verzorgen. Zo ontstond het Internationale Poppenspelfestival, dat Roermond op de kaart zette als ontmoetingsplek voor poppenspelers en vertellers uit alle windstreken.

Els had daarnaast een bijzondere belangstelling voor de geschiedenis van Roermond en de Rattentoren zelf. De toren, die in de 17e eeuw dienst deed als heksentoren, werd door haar opnieuw tot leven gewekt. Verkleed als heks trok zij met haar bakfiets door de binnenstad en bracht zo op speelse wijze het verleden onder de aandacht. Op de bovenverdieping van de Rattentoren verbeeldde zij de stadsgeschiedenis met een indrukwekkende maquette. Met tientallen stangpoppetjes wordt daar het verhaal verteld van Graaf Gerard van Gelre en de bouw van zijn Villa Optima Ruragemunde.

In 2003 overleed Els Graus. Zij liet een rijke culturele erfenis na. Haar man Huub nam samen met een grote groep vrijwilligers de organisatie van de vele activiteiten op zich. Niet zelden klonk daarbij vol bewondering de opmerking: “Mijn god, dat Els dit allemaal alleen en uit haar hoofd kon organiseren.”

 © Stichting Poppentheater de Klaproos 

Tot op de dag van vandaag zetten vrijwilligers en Poppenspelers haar werk voort. Het Internationale Poppenspelfestival leeft verder onder de naam “Vertel en Poppenspel rondom de Rattentoren”. Ook haar aandacht voor de vrouwen die ooit in de heksentoren gevangen zaten, blijft zichtbaar in de Heksenheisadag, tegenwoordig ook bekend als “Heisa rondom de Rattentoren”. Zo blijft de geest van Els Graus voelbaar: in het poppenspel, in de verhalen en in het hart van Roermond.